Voorbereiden: teeltplan en kalender
Heel wat mensen nemen in de winter de tijd om het moestuinjaar te plannen en een teeltplan uit te tekenen. Sommigen houden vast aan hun gewoonten, anderen stellen steeds bij. Teeltwissel of -rotatie is voor ecologische moestuiniers een vereiste.
Het moestuinschriftje van Carine en haar ouders
Carine toonde ons tijdens een moestuinbabbel het schriftje waarin zij en haar ouders moestuinactiviteiten bijhielden:
“Dit is een tijdsdocument: sinds 1992 schrijven we neer wat we doen in de moestuin. Wanneer we snoeien, aardappelen planten, hogen en oogsten. Ik heb erin geschreven, maar ook mijn ouders, die intussen gestorven zijn. Het is iets dat ik koester.”
Door het schriftje af en toe nog eens open te slaan, merkt Carine lange-termijn-veranderingen op. Vroeger zei haar papa: 'je moet appel- en perenbomen snoeien voordat de forsythia bloeit', maar nu breekt dat moment meestal vroeger aan. De notities helpen haar te herinneren waar verschillende planten die nu nog steeds in de tuin staan, vandaan komen. Het schriftje is intussen gevuld, maar Carine houdt in een nieuw exemplaar nog steeds haar moestuingegevens bij.
Terwijl moestuinkennis vroeger vooral in het geheugen en via mondelinge overlevering leefde, houden vandaag steeds meer tuiniers een dag- of logboekje bij. Daarin noteren ze het weer, wat ze wanneer doen, wat slaagt of net misloopt. Elk moestuinjaar is anders. Noteren biedt houvast in een proces waarover de moestuinier zelf niet alle controle heeft. De winter is voor veel tuiniers het ideale seizoen om analyses te maken en gewaskeuze, teeltplan en zaaischema voor het volgende jaar op te maken.
Carine toont haar schriftje tijdens de moestuinbabbel, 2023, Heers. © CAG.
Kalenders
Zaaikalenders: je krijgt ze via moestuinverenigingen, vindt ze in boeken of op internet. Maar heel wat mensen passen kalenders aan hun ervaringen aan. Elke tuin is anders: de ligging, zonne-uren, de grondsamenstelling, vocht. En ook tijdens het jaar is de moestuinier flexibel met de kalender: velen passen zich aan het weinig voorspelbare weer aan. Enkele vaste momenten in het moestuinjaar zijn voor heel wat tuiniers nog steeds nuttige oriëntatiepunten. Op Maria-Lichtmis, 2 februari, kan je voor het eerst zaaien en je wacht best tot na de IJsheiligen van midden mei om vorstgevoelige plantjes buiten een plaats te geven.
Zelfgemaakte zaaikalender van een moestuinier, 1995. Privécollectie.