Een moestuinplan maken

In een teeltplan bepaalt de moestuinier wat waar gezaaid en geplant zal worden. Vaak is de opmaak  een herfst- of winterklus. Sommige moestuiniers beginnen eraan bij de eerste lentekriebels. Een plan biedt overzicht en maakt het mogelijk het stuk grond optimaal te benutten. Bovendien biedt het houvast om een rotatiesysteem te volgen. Sinds de late middeleeuwen weten tuiniers dat groenten het beter doen als ze gedurende een aantal jaar telkens op een andere plek groeien. Wisselteelt voorkomt ziekten en plagen want elk gewas ontneemt en geeft andere stoffen aan de bodem. De regels van teeltrotatie evolueerden door de jaren heen. Er bestaan verschillende systemen. 

We weten niet met zekerheid of veel moestuiniers vroeger ook plannen tekenden. Dankzij verhalen die we tijdens het MOES-tuin-project hoorden, vermoeden we dat moestuiniers veeleer uit het hoofd aan de slag gingen. Vanaf het einde van de 19^e eeuw waren teeltplannen vooral creaties van moestuinverenigingen, leerkrachten en auteurs die mensen inlichtten over nieuwigheden en kennis over de moestuin. Zoal J.M. Reisch, die werkte en publiceerde voor het Werk van den Akker en den Haard in Namen. Zijn handig uitvouwbare moestuinplan stelt een rotatiesysteem per vier jaar voor. 

Vandaag is de invulling van de moestuin ingewikkelder dan enkele decennia gelden. Heel wat moestuiniers kiezen voor een rijke diversiteit aan groenten. Dat maakt een plan meer noodzakelijk. Tot in het midden van de 20^ste eeuw groeiden in moestuinen overwegend aardappelen en grove groenten zoals kolen. Organisaties zoals het Werk van den Akker die de volkstuinen beheerden, probeerden in die periode via voorbeeldteeltplannen tuiniers aan te zetten om meer verschillende groenten te gaan telen en zo gezonder te eten. In een moestuin met meerdere soorten groenten was meer werk, en dat kwam de sociale functie van de volkstuin bovendien ten goede. 

Het voorbereiden van de moestuin is een immateriële erfgoed-praktijk die begin 2024 wordt toegevoegd op het platform www.immaterieelerfgoed.be. 

J.M. Reisch, Plan-type d’un jardin potager, 1912. Collectie Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience.